Φίλοι καλωσορίσατε




Καλωσήρθατε στο blog
Ιστορία Κατεύθυνσης, μια σελίδα όπου επιχειρώ να καταχωρίζω οργανωμένα το υλικό που χρησιμοποιώ διδάσκοντας το μάθημα της Ιστορίας (Θεωρητικής κατεύθυνσης/ Προσανατολισμού) στην Τρίτη Τάξη του Λυκείου.

Ε2.Οι επιπτώσεις από την άφιξη των προσφύγων



Οι σημειώσεις του μαθήματος







image0301.jpg
2.jpg

222222.jpg
Πηγή: " Θεσσαλονίκη 1900 - 1917 " Εκδόσεις Μ. Μόλχο
Από το αρχείο της ΕΡΤ
http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-view.aspx?tid=634&tsz=0&act=mMainView&mst=00:12:52:00



 Το κείμενο του σχολικού βιβλίου

2. Οι επιπτώσεις από την άφιξη των προσφύγων 
 
Η Μικρασιατική καταστροφή επηρέασε σημαντικά την πορεία του ελληνικού έθνους στη σύγχρονη εποχή. Ορισμένοι την παραλλήλισαν με την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, ενώ άλλοι θεώρησαν το 1922 ως αφετηρία της νέας Ελλάδας. Το προσφυγικό ζήτημα, ως συνέπεια της Μικρασιατικής καταστροφής, αποτέλεσε για την Ελλάδα ένα οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό ζήτημα μεγάλης σπουδαιότητας, με επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της ζωής του νεοελληνικού έθνους.
α. Εξωτερική πολιτική
Με την ανταλλαγή των πληθυσμών εξέλιπε η κυριότερη πηγή προστριβών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Οι καλές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών διατηρήθηκαν τρεις τουλάχιστον δεκαετίες.
β. Πληθυσμός/εθνολογική σύσταση
Ο πληθυσμός της Ελλάδας αυξήθηκε από το 1920 έως το 1928 περίπου κατά 20%. Αυξήθηκε επίσης κατά πολύ ο βαθμός αστικοποίησης του κράτους. Κατά την ίδια περίοδο, ο πληθυσμός της ευρύτερης περιοχής της πρωτεύουσας διπλασιάστηκε. Η δημιουργία μάλιστα προσφυγικών συνοικισμών γύρω από την Αθήνα και τον Πειραιά έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του ενιαίου πολεοδομικού συγκροτήματος, όπως το ξέρουμε σήμερα. Εκτός από την Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη, υπήρξαν και άλλα αστικά κέντρα που διογκώθηκαν εξαιτίας της εγκατάστασης προσφύγων σε αυτά.
Πίνακας 3
Οι δέκα δήμοι της χώρας με τη μεγαλύτερη αναλογία προσφύγων
στο συνολικό πληθυσμό τους (1928)


ΠΟΛΗ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ
Δράμα
Καβάλα
Σέρρες
Θεσσαλονίκη
Μυτιλήνη
Ξάνθη
Πειραιάς
Ηράκλειο
Χίος
Κομοτηνή
70.2%
56.9%
50.4%
47.8%
46.8%
41.4%
40%
35.9%
35.7%
34.1%
Σημαντικότερες ήταν οι επιπτώσεις από την άφιξη των προσφύγων στην εθνολογική σύσταση του πληθυσμού της Ελλάδας. Το 1920 η Ελλάδα είχε 20% μη Έλληνες ορθόδοξους, ενώ το 1928 μόλις 6%. Ο ελληνικός πληθυσμός της Δυτικής Θράκης και της Ηπείρου αυξήθηκε, ενώ η Κρήτη, η Λέσβος και η Λήμνος εξελληνίστηκαν πλήρως. Η κυριότερη όμως μεταβολή στην εθνολογική σύσταση λόγω της εγκατάστασης των προσφύγων συνέβη στη Μακεδονία. Το ποσοστό των μη Ελλήνων ορθοδόξων που ήταν 48% το 1920, έπεσε στο 12% το 1928. Η ενίσχυση του ελληνικού χαρακτήρα της Μακεδονίας είχε μεγάλη σημασία για τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας. Εξάλλου, αραιοκατοικημένες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, κάποιες από αυτές παραμεθόριες, εποικίστηκαν από πρόσφυγες. Με τον τρόπο αυτό κατοχυρώθηκαν οι νέες περιοχές που ενώθηκαν με την Ελλάδα μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και ενσωματώθηκαν στον εθνικό κορμό.
γ. Οικονομία
Για ένα διάστημα η άφιξη των προσφύγων φαινόταν δυσβάστακτο φορτίο για την ελληνική οικονομία. Μεσοπρόθεσμα όμως αυτή ωφελήθηκε από την εγκατάσταση των προσφύγων.
Κατ' αρχήν αναδιαρθρώθηκαν οι καλλιέργειες και η αγροτική παραγωγή πολλαπλασιάστηκε. Σε μία δεκαετία (1922-1931) οι καλλιεργούμενες εκτάσεις αυξήθηκαν περίπου κατά 50%, η γεωργική παραγωγή διπλασιάστηκε και εξασφαλίστηκε επάρκεια σε σιτηρά. Οι πρόσφυγες εφάρμοσαν την αμειψισπορά* και την πολυκαλλιέργεια και στήριξαν το θεσμό της μικρής γεωργικής ιδιοκτησίας.
Η έλλειψη γεωργικών εκτάσεων προς διανομή στους πρόσφυγες υποχρέωσε το κράτος να αναλάβει την κατασκευή μεγάλων εγγειοβελτιωτικών έργων, κυρίως στη Μακεδονία, και έτσι αυξήθηκαν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Εισήχθησαν νέες καλλιέργειες ή επεκτάθηκαν οι παλιές (καπνός, βαμβάκι, σταφίδα). Η κτηνοτροφία και η πτηνοτροφία βελτιώθηκαν ποσοτικά και ποιοτικά. Η δενδροκομία, η σηροτροφία και η αλιεία αναπτύχθηκαν από πρόσφυγες που ήταν ειδικευμένοι σε αυτές τις ασχολίες στην πατρίδα τους.
Η άφιξη των προσφύγων αναζωογόνησε και τη βιομηχανία με νέο, ειδικευμένο και φθηνό εργατικό δυναμικό, με τη διεύρυνση της καταναλωτικής αγοράς και με τη δράση ανθρώπων με επιχειρηματικές ικανότητες. Στη δεκαετία 1922-1932, διπλασιάστηκε ο αριθμός των βιομηχανικών μονάδων. Η πρόοδος όμως δεν ήταν σημαντική, εξαιτίας κυρίως της διατήρησης των παραδοσιακών δομών λειτουργίας τους. Η συμμετοχή των προσφύγων (ως κεφαλαιούχων και ως εργατών) ήταν μεγαλύτερη στην κλωστοϋφαντουργία, την ταπητουργία, τη μεταξουργία, την αλευροβιομηχανία και την παραγωγή οικοδομικών υλικών. Αρκετοί ήταν οι πρόσφυγες που αναδείχθηκαν ως επιχειρηματίες, βιομήχανοι ή μεγαλέμποροι. Οι Έλληνες που προέρχονταν από τα αστικά κέντρα της Μικράς Ασίας και την Κωνσταντινούπολη υπερείχαν σε σύγκριση με τους αυτόχθονες σε επιχειρηματικό πνεύμα, εκπαίδευση, κατάρτιση και προοδευτικές αντιλήψεις. Ο κοσμοπολίτικος χαρακτήρας της ζωής τους, η γνώση ξένων γλωσσών, οι επαφές που είχαν αναπτύξει με την Ευρώπη και η πείρα που διέθεταν τους βοήθησαν, όταν εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, να οργανώσουν δικές τους επιχειρήσεις ή να στελεχώσουν επιχειρήσεις άλλων, προσφύγων ή γηγενών.
Η άφιξη των προσφύγων επέδρασε και στην ένταξη των γυναικών στον ενεργό πληθυσμό. Το 1930 οι γυναίκες αποτελούσαν την πλειονότητα των εργατών στην κλωστοϋφαντουργία, την καπνοβιομηχανία και τη βιομηχανία ετοίμων ενδυμάτων.
εικόνα
Πρόσφυγες που εργάζονται σε βιοτεχνία χαλιών, στα περίχωρα της Αθήνας
δ. Πολιτισμός
Οι πρόσφυγες είχαν ζήσει σε τόπους με πολιτιστική παράδοση πολλών αιώνων, την οποία μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα. Η μουσική που έφεραν μαζί τους επηρέασε τον τρόπο έκφρασης των λαϊκών στρωμάτων και αναδείχθηκε σε λαϊκή μουσική της πόλης (ρεμπέτικα). Πρόσφυγες οργανοπαίχτες και τραγουδιστές κυριάρχησαν στη λαϊκή μουσική σκηνή μέχρι το 1940. Οι πρόσφυγες έκαναν αισθητή την παρουσία τους και στον πνευματικό χώρο. Οι λογοτέχνες Γ. Σεφέρης, Η. Βενέζης, Κ. Πολίτης, Γ. Θεοτοκάς, Σ. Δούκας, ο ζωγράφος και συγγραφέας Φ. Κόντογλου και ο μουσικός Μ. Καλομοίρης είναι μερικοί από τους πολλούς Μικρασιάτες που διέπρεψαν στα γράμματα και τις τέχνες, πλούτισαν τη νέα ελληνική γλώσσα και συνέβαλαν στην εξέλιξή της. Γενικότερα, σημαντική υπήρξε η προσφορά των προσφύγων στη διαμόρφωση της σημερινής ελληνικής ταυτότητας.



ΠΗΓΕΣ


1."Στα 1927 λειτουργούν περισσότερα από 4.000 ταπητουργικοί αργαλειοί..."

Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε:
Α) την ώθηση που έδωσε η άφιξη των προσφύγων στην άνθηση της βιοτεχνίας
Β) το ρόλο που διαδραμάτισε η εργασία των γυναικών στον τομέα αυτόν



Πολύ σαφείς είναι επίσης οι πρόοδοι στην ταπητουργία που βρίσκεται σε άμεση σχέση με την ανταλλαγή των πληθυσμών. Πράγματι, οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας φέρνουν μαζί τους πολύτιμες παραδόσεις, αναγόμενες στο Βυζάντιο, τόσο στην ταπητουργία, όσο και στην κεραμική, ώστε η Ελλάδα από τα 1926 να μπορεί ν' ανταγωνίζεται με επιτυχία σ' αυτό το πεδίο τις χώρες της Ανατολής και προ πάντων την Τουρκία. Στα 1927 λειτουργούν περισσότερα από 4.000 ταπητουργικοί αργαλειοί, από τους οποίους τα 2/3 στην Αθήνα και στον Πειραιά και το 1/3 στο εσωτερικό της χώρας. Αυτή η βιοτεχνία απασχολεί 10.000 εργάτες. Από την παραγωγή τα 80% τα εξάγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες και το υπόλοιπο το πουλούν στην Ελλάδα και σης διάφορες χώρες της Ευρώπης. Στα 1929 ιδρύεται ο Αυτόνομος Ταπητουργικός Οργανισμός και ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού.
Η ανάπτυξη αυτής της δραστηριότητας των προσφύγων και η γενική άνθιση της λαϊκής τέχνης οφείλουν πολλά σε μια γυναίκα ζωγράφο, στην Αγγελική Χατζημιχάλη. Αυτή επιδόθηκε με ενθουσιασμό στη μελέτη της ελληνικής λαογραφίας και των έργων της βιοτεχνίας, ταπήτων, μεταξωτών, υφασμάτων, επίπλων κλπ. και δημοσίευσε μεθοδικές εργασίες, καλά τεκμηριωμένες, που τράβηξαν την προσοχή του κόσμου σ' αυτά τα θαυμαστά προϊόντα της καλλιτεχνικής ιδιοφυίας του λαού. Με το παράδειγμα της, με τη διδασκαλία της στο «Σπίτι των νέων κοριτσιών», με την οργάνωση εκθέσεων λαϊκής τέχνης, με την ίδρυση εργαστηρίων και πρατηρίων, τέλος με τα δημοσιεύματα της στα ελληνικά και ξένα περιοδικά συνετέλεσε στη δημιουργία ζωηρής κινήσεως γύρω από τη λαϊκή τέχνη και ενέπνευσε λαογράφους, ζωγράφους, διακοσμητές κλπ. Η Χατζημιχάλη επηρέασε πολύ την εξέλιξη της λαϊκής τέχνης στην Ελλάδα και σ' αυτήν οφείλεται κατά μεγάλο μέρος η σημερινή άνθηση και ακμή της.



Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία
Πηγή: http://www.de.sch.gr/mikrasia/keimoiko.htm


2.Επιπτώσεις-βιομηχανία


Αντλώντας στοιχεία από το ιστορικό παράθεμα και με βάση τις πληροφορίες από το σχολικό εγχειρίδιο να δείξεις επιδράσεις της άφιξης των προσφύγων στον τομέα της βιομηχανίας


"...στη Νέα Ιωνία υπήρξε πιο συγκεκριμένη η έκφραση της βιομηχανικής πολιτικής της ΕΑΠ."
Το έργο της αποκατάστασης των προσφύγων, που αρχικά είχε αναλάβει το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων, συνέχισε η διεθνής Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων, η γνωστή ως ΕΑΠ, που, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της Γενεύης, έργο της ήταν η ένταξη των προσφύγων στο κοινωνικό σύνολο, αφού εξασφαλιζόταν, εκτός από τη στέγη, δυνατότητα επαγγελματικής αποκατάστασης. Η ΕΑΠ εξαρχής βρήκε τη λύση της ταπητουργίας ως «πανάκεια» και σε κάθε προσφυγικό συνοικισμό χρηματοδοτούσε την ανέγερση ενός ή περισσοτέρων μεγάλων οικοδομημάτων, ώστε η οικιακή ενασχόληση των προσφύγων να μετατραπεί σε σύγχρονη βιομηχανική διαδικασία. Αντίθετα από τους άλλους οικισμούς, στη Νέα Ιωνία υπήρξε πιο συγκεκριμένη η έκφραση της βιομηχανικής πολιτικής της ΕΑΠ. Βέβαια, είναι γνωστό ότι η ΕΑΠ κατηγορήθηκε για την αναποτελεσματικότητα που είχε στον τομέα αυτό και πολλοί ερευνητές θεώρησαν ότι αρνήθηκε να ασχοληθεί με το θέμα.



Όλγα Βογιατζόγλου, «Η βιομηχανική εγκατάσταση των προσφύγων στη Νέα Ιωνία Παράμετρος της αστικής εγκατάστασης», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σ. 149


3.Επαγγελματική αποκατάσταση των προσφύγων γυναικών στη Λέσβο

Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε:
Α)ποια επαγγέλματα συνήθως ασκούσαν οι Μικρασιάτισσες ;
Β)ποιες δυσκολίες αντιμετώπιζαν;


Στη Λέσβο το 1923, και για μια πενταετία περίπου, λειτούργησε ο «Σύνδεσμος παροχής εργασίας εις τα πρόσφυγας γυναίκας» ο οποίος βρήκε δουλειά σε πολλές Μικρασιάτισσες. Ήταν τότε που στα αρχοντόσπιτα της Μυτιλήνης εργάστηκαν ως παραμάνες και παραδουλεύτρες πολλές Μικρασιάτισσες, αρχόντισσες στον τόπο τους. Επίσης, οι «Αμερικανοί φίλοι της Ελλάδος» δημιούργησαν στη Μυτιλήνη εργαστήρια για τις πρόσφυγες γυναίκες που έφτιαχναν εργόχειρα και κεντήματα και προίκες ολόκληρες στον αργαλειό. Έτσι στη Μυτιλήνη βρήκαν απασχόληση 250 Μικρασιάτισσες.
«Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι οι αρχόντισσες των Κυδωνιών, που κεντούσαν στην πατρίδα μας για την ευχαρίστηση τους, όταν δεν διάβαζαν, θα έφτανε η ώρα να κεντούν για να ζήσουν τα παιδιά τους και τους γέρους γονείς τους. Δεν είναι υπερβολή να πω ότι στην Μυτιλήνη το κέντημα το έφεραν οι πρόσφυγες».



Άννα Παναγιωταρέα, ό.π., σσ. 171172



"Ανοίξαμε εργαστήρια, βρεφοκομεία, νηπιαγωγεία, σχολεία κεντήματος και ραπτικής..."
Μα ήταν αμέτρητοι οι πεινασμένοι. Μας είχε παραχωρήσει ο Πλαστήρας τα Παλαιά Ανάκτορα κι εκεί είχαμε εγκαταστήσει τα επιτελεία μας, όσοι εργαζόμαστε για τους πρόσφυγες, η πρώτη επιτροπή εγκαταστάσεως όπου εργάζουνταν ο Στέφανος, η Μάνα, η Κουντουριώτη, διάφορες άλλες κυρίες, κι εγώ. Ανοίξαμε εργαστήρια, βρεφοκομεία, νηπιαγωγεία, σχολεία κεντήματος και ραπτικής, παπουτσίδικα, ό,τι μπορούσαμε να φανταστούμε και ό, τι μπορούσαν αυτοί να κάνουν.



Ελευθέριος Βενιζέλος, Αρχείο Π.Σ. Δέλτα, ό.π., σσ. 133-134



Εργαζόμενες στα εργοστάσια του Κυρκίνη


Οι σχέσεις της Εταιρείας με τον προσφυγικό οικισμό είχαν πολλές στιγμές όξυνσης. Η στέρηση του νερού από τον συνοικισμό και η παραχώρηση του στα εργοστάσια του Κυρκίνη, το 1926, είχε ως αποτέλεσμα τον ξεσηκωμό των κατοίκων και την κατάσχεση του φύλλου της τοπικής εφημερίδας που επιτέθηκε στην κυβέρνηση και την ΕΑΠ. Ακόμη, πολλές φορές καταγγέλθηκε στο σωματείο των εργαζομένων η βάναυση συμπεριφορά του διευθυντή του Εργοστασίου Κοπής και Ραφής Α. Μαραγκόπουλου προς τις δύστυχες προσφυγίνες. Γενικότερα όμως οι πρόσφυγες θεωρούσαν τον Ν. Κυρκίνη ευεργέτη τους και τον υποστήριξαν για δημοτικό σύμβουλο στον συνδυασμό του Σπύρου Πάτση, που ονομάστηκε δήμαρχος των Ποδαράδων για τις υποσχέσεις του στους πρόσφυγες.



Όλγα Βογιατζόγλου, «Η βιομηχανική εγκατάσταση στη Νέα Ιωνία Παράμετρος εγκατάστασης», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σσ. 147-149,155


3.Πολιτισμός


Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τα στοιχεία που θα αντλήσετε από τa ιστορικά παραθεματα να στηρίξετε τις παρακάτω προτάσεις «Οι πρόσφυγες αναγκάστηκαν να έρθουν στην Ελλάδα σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάνης που όριζε ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Έφεραν μαζί τους στις νέες πατρίδες πολλές παραδόσεις»


«Εις την Ιεράν οδόν, πλησίον της Αγίας Τριάδος, ακούει κανείς μακρόθεν άσματα ανατολικά. Ακούει φωνών μετά πάθους, από των βαθυτάτων σπλάχνων τη συμφωνία μετά του λάρυγγος εξερχομένων:
Το πληγωμένο στήθος μου πονεί, μα δεν το λέει
τ΄αχείλι μου κι αν τραγουδεί, μα η καρδιά μου κλαίει.
Ιδού λοιπόν, παίζουσιν εκλεκτόν τεμάχιον κατά το διάσημον της Σμύρνης άλλοτε μουσικόν Μπινέταν. Ιδού τα δύο τοξάρια των δύο βιολίων συγχρόνως ανεβοκατεβαίνουν, το σαντούριον στενάζει υπό την ταχείαν και επανειλημμένην κρούσιν, το λαούτον αγωνίζεται και ενδόξως παρακολουθεί τας υψίστας και παθητικωτέρας φωνάς του πρώτου βιολίου. Ο τούτο κρούων, καλείται Παναγός Βογιατζής, διακεκριμένος εκ Σμύρνης μουσικός, πολλάς ιδών πανηγύρεις και πολλών την ευθυμίαν μελετήσας, όλως δε αφοσιωμένος εις την τέχνην του. Άνευ του βιολίου του, είναι μηδέν. Αυτός και το βιολίον του αποτελούσι τον γνωστόν Παναγόν Βογιατζήν».
(Πηγή: άρθρο στην «Εφημερίδα» της 17 Ιουνίου 1924)

Το Σμυρνέϊκο τραγούδι στις μέρες μας

Η συμβολή των προσφύγων στην ανάπτυξη της μουσικής στην Ελλάδα


Περισσότερες ακόμη δυσκολίες παρουσιάζει η ανίχνευση των ποικίλων πολιτισμικών αλληλεπιδράσεων που προέκυψαν από την εγκατάσταση των προσφύγων. Συνήθως παραπέμπουμε, για τη Σύρο, στο ρεμπέτικο, που άνθισε εκεί με την άφιξη των προσφύγων και όπου έκανε την πρώτη του μαθητεία ο Μάρκος Βαμβακάρης.
Χ. Λούκος, «Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ερμούπολη», στο συλλογικό τόμο Ο ξεριζωμός και η άλλη πατρίδα, ό.π., σ. 210




Παραδοσιακό Σμυρνέϊκο
Στρατος Παγιουμτζης.Γεννηθηκε το 1904 στο Αιβαλι της Μικρας Ασιας.Μελος της θρυλικης τετραδας του Πειραια.Πεθανε στην Νεα Υορκη το 1971,πανω στο παλκο!!!Εγινε ερανος για να γυρισει στν Ελλαδα!!!!!

Πνευματική κίνηση και λογοτεχνία


Οι Έλληνες, παράλληλα προς την προσπάθεια για την προσαρμογή τους στη νέα πραγματικότητα, δεν αμέλησαν να στραφούν και προς άλλα πνευματικότερα έργα πολιτισμού, όπως ήταν η ίδρυση εκτός από την Ακαδημία, όπως είπαμε παραπάνω και δεύτερου πανεπιστημίου στη Θεσσαλονίκη (1926), η ανέγερση πολλών και συγχρονισμένων σχολείων και γυμναστηρίων, η αναβίωση του αρχαίου πνεύματος στις γιορτές των Δελφών, στις παραστάσεις αρχαίων θεατρικών έργων και η άνθιση μιας νέας αξιόλογης λογοτεχνίας. Μέσα στην περίοδο αυτή που εξετάσαμε ανήκουν οι πεζογράφοι Στράτης Μυριβήλης, που γίνεται γνωστός κυρίως με το αντιπολεμικό μυθιστόρημα «Η ζωή εν τάψω», ο Φώτης Κόντογλου, με την τάση του προς το πρωτογονικό, το παράξενο και την περιπετειώδη ζωή των ναυτικών, οι ποιητές Άγγελος Σικελιανός, ο εμπνευσμένος από την αρχαία τραγωδία και από τη δελφική ιδέα, ο πολύμορφος και βαθύς στοχαστής, ποιητής και πεζογράφος Νίκος Καζαντζάκης, ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης με την έντονη ως τον σαρκασμό απαισιοδοξία του και την απογοήτευση του από τις ανθρώπινες σχέσεις και την υπαλληλική του ζωή, ο Κώστας Ουρανής με τη διάχυτη μέσα στο έργο του νοσταλγία και μελαγχολία, ο Κώστας Βάρναλης με την πλούσια εσωτερική του ορμή και το ενδιαφέρον του για τους φτωχούς και βασανισμένους και ο Κωνσταντίνος Καβάφης, με τον λιτό και υποβλητικό του στίχο, με την τάση του για την καλοδουλεμένη αρχαιόπρεπη έκφραση, με την ιδιότυπη γλώσσα, με την ευαισθησία του στην αναπαράσταση της αλεξανδρινής εποχής, ο ποιητής που τον μελετούν τα τελευταία χρόνια με ζωηρότερο ολοένα ενδιαφέρον. Εδώ είναι ανάγκη να μνημονευθούν και δυο κριτικοί, ο Γιάννης Αποστολάκης και ο Φώτος Πολίτης, οι οποίοι με τα αυστηρά, έστω και υπερβολικά κάποτε κριτήρια τους, συντελούν στην ανύψωση της λογοτεχνικής παραγωγής. Γενικά οι νέοι λογοτέχνες, γηγενείς ή πρόσφυγες, παρουσιάζονται με περισσότερο έντονα τα ατομικά τους χαρακτηριστικά και προοιωνίζουν ευοίωνες τις πιθανότητες για εξέλιξη στο μέλλον.
Μελετώντας όλα τα γεγονότα της εποχής αυτής και την εξέλιξη τους διαπιστώνουμε ότι για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία παρατηρείται η συνεργασία του συμπαγούς αυτού ελληνισμού, που από εξωτερικά κυρίως προσκόμματα εμποδίζεται στη διαρκή τάση του προς τη διασπορά και βαίνει τώρα πια προς την οριστική του διαμόρφωση. Η ανάμειξη των γηγενών και των προσφύγων είχε και θα έχει βαθύτερες αμοιβαίες επιδράσεις στη σκέψη και στη δράση, τις οποίες διαισθάνεται και διαβλέπει κανείς ιδίως στην ορμητική φορά, με την οποία προχωρεί προς τα εμπρός ο ενωμένος λαός.
Ένα μέρος της ανοδικής αυτής πορείας, που παρατηρείται μέσα στο ελληνικό κράτος, συμπίπτει με τα χρονικά όρια της διακυβερνήσεως της χώρας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο (1928-1932).



Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία, ό.π., σσ, 388-389


ΟΙ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1922: [σελ. 166], παραλληλίζεται με το 1453 ή θεωρείται αφετηρία για τη νέα Ελλάδα.

Α. εξωτερική πολιτική
Β. πληθυσμός…


1920 :[σελ. 166], η Ελλάδα είχε 20% μη Έλληνες ορθόδοξους
σελ. 167, η Ελλάδα είχε 6% μη Έλληνες ορθόδοξους
1920 : [σελ. 167], η Μακεδονία είχε 48% μη Έλληνες ορθόδοξους
1928: [σελ. 167], η Μακεδονία είχε 12% μη Έλληνες ορθόδοξους


Γ. Οικονομία

Δεκαετία (1922-1931) : [σελ. 167], αύξηση κατά 50% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, διπλασιασμός αγροτικής παραγωγής
Δεκαετία 1922-1932: [σελ. 168], διπλασιασμός βιομηχανικών μονάδων
1930 : [σελ. 169], οι γυναίκες αποτελούν την πλειονότητα των εργατών στην κλωστοϋφαντουργία


Δ. Πολιτισμός

μέχρι το 1940
σελ. 169, οι πρόσφυγες κυριαρχούν στη μουσική